Diliň kömegi bilen daş-töweregi tanamak we öwrenmek köp derejede ýüze çykýar. Aragatnaşygymyzy düzýän bir jemgyýetçilik kadasy nobata durýar. Adamlar özara gatnaşyga bir zat goşýan ýaly duýmalydyrlar, şonuň üçin nobata durmak gepleşikleriň oýnamagynyň esasy bölegidir. Käwagt beýlekiler bilen bir wagtyň özünde gürleşsek ýa-da olaryň arasyny kessek-de, adamlara öz gezeginiň haçan başlajakdygyny ýa-da gutarjakdygyny habar berýän gürleýjileriň arasynda çalşylýan köp sanly dilden we gürlemeýän sözler bar. Gepleşikler elmydama umumy düşünişmek bilen başyndan ahyryna çenli yzygiderli ösmeýär. Bütin dünýäde häzirki okuw meýilnamalary ikinji dilde nädip gürleşmelidigini öwretmäge synanyşmagyny dowam etdirýär - emma olar göreşýärler. 

Okuwçylaryň dil öwretmekde we tejribelerinde köp synanyşyklara garamazdan, öz çykyşlarynda okuwçynyň kärdäki üstünliklerine bagly. Diliň güýji iki esasy komponentden durýar: gürlemek we düşünmek, diňlemek we düşünmek ukyby. Güýçli dil güýji bolan adamlar sosial gurşawda netijeli aragatnaşyk gurmak ukybyna eýe. Gepleýjiniň we ýazyjynyň pikiri şol bir dil serişdesini ulanyp, başgaça emele gelip we düzülip bilner. berlen diliň sözlügi we grammatikasy. Bu nukdaýnazardan, sözleýiş işjeňliginiň umumy gurluşynda, ony durmuşa geçirmegiň usullary, pikirleri emele getirmegiň we düzmegiň dürli usullary tapawutlanýar. Olara dilden aragatnaşyk gurmagyň dürli görnüşleri we degişlilikde dürli sözleýiş görnüşleri jogap berýär. Şeýle üç görnüş bar - daşarky dilden, daşarky ýazuwdan we içki gürlemekden ybaratdyr. Ösüş dinamikasyna syn etmek, dillerde bolup geçýän we aýry-aýry sözleriň ýa-da grammatiki kategoriýalaryň, umuman dil ulgamynyň üýtgemegine sebäp bolýan her dürli üýtgeşmelere bagly bolmaga mümkinçilik berýär. 

Gülnar TAGANOWA,
Döwletmämmet Azady adyndaky TMDDI-niň
Rus dili we edebiýaty fakultetiniň III ýyl talyby.