img
Innowasiýa maglumat merkezi
Milli maglumat merkezleriniň wezipelerini
amala aşyrýan ygtyýarly edara
Täzelikler Makalalar Çäreler

Diliň emele geliş prosesi we wezipeleri

478

...

Diliň emele gelmegi üçin tebigy şertler bar, ýöne özi tebigy hadysa däl, bilelikde ýaşaýan adamlaryň özara täsirlerinde we aragatnaşyklarynda ýüze çykýar. Aýry-aýry pikirler diňe bir daşarky aňlatmalara eýe bolman, eýsem aragatnaşyk prosesinde şular ýaly aňlatmalar umumy alamat birlikleriniň statusyna eýe bolanda we ulanylyşy öndürijilikli bolman, belli bir kesgitlenen düzgünlere tabyn bolanda ýüze çykýar. Dil dilden we ýazmaça görnüşde täzelendi we ýerine ýetirildi. Diliň esasy wezipesi aragatnaşyk serişdesi bolmakdyr. Diliň kömegi bilen bir nesliň ruhy tejribesi, bilimleri we başarnyklary saklanýar we berilýär. Dil pikirleri, duýgulary  ýetirmegiň usullaryndan biridir. Dil ony ulanýanlaryň aýratynlyklaryny aňladýar. Sosial hadysa hökmünde dil tebigatda köp wezipeli.

Diliň esasy wezipeleri: aragatnaşyk, aň-bilim, akkumulýator, duýgur, meýletin. Aragatnaşyk funksiýasy, diliň aragatnaşyk serişdesi bolup hyzmat etmegidir. Biliş - pikir proseslerinde diliň roly, aýratyn we jemgyýetçilik giňişliginiň emele gelmegi bilen baglanyşykly. Dil akyl işjeňliginiň netijelerini ýeňilleşdirýär we görkezýär.

Toplaýyş funksiýasy diliň maglumat ýygnamagyň we saklamagyň serişdesi bolup hyzmat etmegidir. Duýgur - diliň diňe bir hyzmat etmeýändigi bilen baglanyşykly pikirleri, pikirleri düzmek, şeýle hem duýgulary we duýgulary aňlatmagyň serişdesi. Meýletin ýa-da täsir funksiýasy, dil arkaly adamyň belli bir herekete ýa-da özüni alyp barşyna itergi bermegi bilen baglanyşyklydyr. Alamat ulgamy hökmünde dil. Esasy simwoliki birlikler. Diliň barlygynyň görnüşleri. Dil biliminde dil tebigy ýagdaýda ýüze çykýan we ösýän hasaplanýar. 

 

Asalhan KARIMOWA,
Döwletmämmet Azady adyndaky Türkmen 
milli dünýä dilleri institutynyň Rus dili we 
edebiýaty fakultetiniň 3-nji ýyl talyby.